تاثیر رفع فیلترینگ بر ریزش سرمایه اجتماعی دولت

به گزارش 24 آنلاین، کمتر از یکسال از روی کارآمدن دولت وفاق ملی مسعود پزشکیان می‌گذرد و جامعه همچنان منتظر تحقق وعده‌هایی است که رئیس‌جمهور در حوزه‌های مختلف به آنها داده است. وعده‌هایی که هر چند رئیس‌جمهور و دولتمردانش بارها بر انجام و تحقق آنها تاکید داشته‌اند و از گام‌های برداشته شده و در حال برداشته‌شدن می‌گویند.

یکی از وعده‌هایی که از قضا دغدغه‌های بخش‌های مختلف جامعه بود وعده رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی بود که بسیار هم پرطرفدار بوده و هست. در این میان هر چند که پس از فعال و انفعالات صورت گرفته در شورای عالی فضای مجازی تصمیم به رفع فیلتر از پیام‌رسان واتساپ و برنامه گوگل‌پلی گرفته شد، اما پس از آن تا کنون هیچ اقدام دیگری در خصوص رفع فیلترینگ انجام نشده است و صرفا مسئولان مربوطه در دولت از پیگیری این مساله و تلاش برای رفع موانع سخن می‌گویند. تا پیش از سال جدید گفته می‌شد که پروژه رفع فیلترینگ قرار است پله‌پله و مرحله به‌ مرحله پیش برود، اما مشخص نیست که در حال حاضر ماجرای فیلترینگ در کدام پله و یا کدام مرحله قرار دارد.

آنچه که مشخص است مساله فقط در اختیار دولت نیست که به طور مستقیم و راسا اقدام کند؛ بلکه این شورای عالی فضای مجازی است که تصمیم‌گیر اصلی در حوزه رفع فیلترینگ است و باید منتظر تصمیم‌گیری‌های لازم در این شورا باشیم. اما آنچه که وجه بیرونی مساله فیلترینگ را تشکیل می‌دهد تاثیراتی است که بر جامعه گذاشته و اگر بگوییم باعث کاهش و ریزش سرمایه اجتماعی دولت شده سخنی به گزافه نرفته است. لذا دولت نیز باید برای بازیابی سرمایه اجتماعی، اعتماد عمومی و امید اجتماعی اقدات مثبتی را در دستور کار قرار دهد که شاید مهم‌ترین و در دسترس‌ترین آن بحث تلاش برای رفع فیلترینگ باشد.

رفع فیلترینگ از شبکه‌های اجتماعی نه تنها به لحاظ اجتماعی اعتماد و سرمایه مردم نسبت به دولت را بازمی‌گرداند و کسب و کارهای مردم که بر بستر این شبکه‌های فیلتر شده بوده را احیا می‌کند؛ بلکه به جهت اقتصادی نیز بسیار به نفع دولت خواهد بود و از هزینه‌های گزاف و سرسام‌آور و سود سرشاری که از بابت فروش فیلترشکن‌ها ایجاد می‌شود که طبق آمارهای ارائه شده چیزی حدود 20 همت است جلوگیری خواهد شد.

اگر تصمیم‌گیران در این حوزه به‌ویژه در شورای عالی فضای مجازی فقط به همین یک نکته توجه کنند و رای به رفع فیلترینگ شبکه‌های مسدود شده بدهند فاید‌های بسیاری چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ اجتماعی به جامعه و کشور خواهند رساند. فقط کافی است تا نگاه‌های متصلب و محدودنگر کنار گذاشته شود و بر پایه منافع ملی و مطالبات مردم تصمیم‌گیری شود تا یکی از مهم‌ترین وعده‌های رئیس‌جمهور به طور کامل محقق شود.

* سیاست شکست خورده

نگاهی به هرم جمعیتی و مواضع اعضای شورای عالی فضای مجازی نشان می‌دهد که دولت پزشکیان در این شورا در اقلیت محض قرار دارد و به همین جهت نیز نمی‌تواند آنطور که باید و می‌خواهد اعمال اختیار و نفوذ کرده و اراده خود را بر اعضای شورا غالب کند. چه اینکه شاید اگر شرایط در شورای عالی فضای مجازی به نحو دیگری رقم می‌خورد خیلی پیش‌تر از اینها می‌شد انتظار رفع فیلترینگ از شبکه‌های اجتماع را کنار گشید. اما با این حال شنیده‌ها حکایت از آن دارد که شرایط به همین منوال باقی نخواهد ماند و اعضای شورای عالی فضای مجازی در آستانه تغییر هستند.

هر چند که این ادعا در حد شنیده‌ها از برخی از اعضای این شورا است اما اگر رنگ واقعیت به خود بگیرد، می‌تواند به نفع دولتمردان برای برداشتن محدودیت‌های شبکه‌های اجتماعی باشد. چرا که شواهد امر حکایت از آن دارد که اعضا و مخالفان رفع فیلترینگ در شورای عالی فضای مجازی به سدی محکم در مقابل پزشکیان تبدیل شدند و در میان عدم همکاری آنان با دولت، نبود یک قانون مشخص درباره متولی فیلترینگ و عدم دستور صریح رئیس‌جمهوری برای آن، محدودیت‌ها به یک کلاف سردرگم تبدیل شده و سرنوشت این وعده مهم هنوز مشخص نیست.

موافقان فیلترینگ به‌دنبال دورزدن دولت هستند تا پرونده فیلترینگ همچنان پیچیده و بلاتکلیف بماند تا آنها نیز بتوانند از این محل منافع خاص خود را کسب کنند اما واقعیت این است که دیگر نه جامعه و دولت؛ بلکه دیگر حاکمیت نیز به این نتیجه رسیده است که سیاست شکست‌خورده فیلترینگ باید در جایی رها شود و شرایط به حالت عادی بازگردد و بیش از این شاهد صدمات و خسارات این رویه هزینه‌زا نباشیم.

* گشایش‌های دیگر

وزیر ارتباطات درباره رفع فیلترینگ در سال جدید اظهار داشت: ما در قالب کار کارشناسی با توجه به تأکید رئیس‌جمهور موضوع گام‌های بعدی رفع فیلترینگ را دنبال می‌کنیم. عرض کردم که امسال ان‌شاءا... شاهد گشایش‌هایی در این خصوص خواهیم بود. ولی عرض ما بر این است که وقتی می‌شود با نگاه کارشناسی و با نگاه علمی کار را با گفتمان وفاق پیش برد، نیازی به این جنگ و دعواهایی که بعضی اوقات دیده می‌شود، نیست.

ستار هاشمی در خصوص پیشرفت‌های دولت الکترونیک و برنامه وزارت ارتباطات برای توسعه آن، گفت: در بحث دولت الکترونیک، ما معمولا بر اساس پنجره واحد گزارش می‌دهیم. ما شاهد این هستیم که در شش یا هفت ماه اخیر، عملا میزان کاربران ما به ۶۲ میلیون رسیده است، در حالی که قبل از آن زیر ۵۵ میلیون کاربر بوده و این موضوع حاکی از این است که مراجعات به پنجره واحد خدمات دولت هوشمند افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

وی افزود: ما به یک نکته‌ای به‌عنوان آسیب‌شناسی در بحث دولت الکترونیک رسیدیم که برای ورود، معمولا مردم وارد پنجره واحد می‌شوند تا به خدمات خود دسترسی پیدا کنند. برای برخی از دستگاه‌ها اشکالاتی وجود دارد که رفع این اشکالات را طراحی کردیم و ان‌شاءا... فکر می‌کنم خبرش را در روزهای آینده در قالب یک نشست رسانه‌ای با حضور ذی‌نفعان ان‌شاءا... به مردم اعلام خواهیم کرد.

هاشمی در رابطه با اظهارات اخیر خود مبنی بر اینکه تاکید وزارت ارتباطات بر دوری از سیاست‌زدگی به معنای فرار از وعده رفع فیلترینگ نخواهد بود، عنوان کرد: نه؛ چه ارتباطی دارد. اصلا چنین بحثی نیست. اساسا و اصولا نگاه ما بر این است که گفتیم بحث‌های مرتبط با آثار و آسیب‌های محدودسازی را داشته‌ایم و این با نگاه کارشناسی هم قابل دفاع است. لذا ما در قالب کار کارشناسی با توجه به تأکید رئیس‌جمهور این موضوع را دنبال می‌کنیم. عرض کردم که امسال ان‌شاءا... شاهد گشایش‌هایی در این خصوص خواهیم بود. ولی عرض ما بر این است که وقتی می‌شود با نگاه کارشناسی و با نگاه علمی کار را با گفتمان وفاق پیش برد، نیازی به جنگ و دعواهایی که بعضی اوقات دیده می‌شود، نیست.