ملزومات فیرپلی مالی در فوتبال ایران برای فرار از هت‌تریک شکست
رعایت بازی جوانمردانه مالی در فوتبال ایران که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، نیازمند ملزوماتی است که در زمان حاضر در کشورمان به چشم نمی‌خورد.
به گزارش 24 آنلاین، کیومرث هاشمی وزیر ورزش و جوانان امروز (یکشنبه) از گنجانده شدن بندی با عنوان فیرپلی مالی (بازی جوانمردانه مالی) در برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی خبر داد، مسئله‌ای که پیش‌تر روزنامه «الریاضیه» عربستان مدعی شده بود به‌زودی در فوتبال آسیا هم اجرا شود.
ماجرای بازی جوانمردانه مالی در فوتبال اروپا از سال 2009 آغاز شد. پس از اینکه مقامات اتحادیه فوتبال اروپا در بررسی‌های خود در همین سال دریافتند که بیشتر از نیمی از باشگاه‌های قاره سبز دچار ضرر مالی شده‌اند، به فکر تصویب قانونی افتادند که به باشگاه‌ها اجازه می‌دهد تنها به‌میزان درآمد خود در فوتبال هزینه کنند، قوانینی که در کشور انگلیس هم اجرا شد و ناتینگهام فارست و اورتون در فصل 24ـ2023 لیگ برتر انگلیس با کسر امتیاز روبه‌رو شدند.
وضعیت مالی باشگاه‌های فوتبال ایران در 20 سال اخیر نشان داده است باید قانون مشابهی در کشورمان تصویب و اجرا شود. باشگاه‌های صنعتی بودجه‌هایی چند صد میلیاردی از شرکت‌های مادر می‌گیرند، چند صد میلیاردی هزینه می‌کنند و نهایتاً چند میلیارد درآمد از فوتبال دارند. با وجود این، اجرای قانون بازی جوانمردانه مالی در ایران با محدودیت‌هایی مواجه است.
بر کسی پوشیده نیست که فوتبال ایران با معضل درآمدزایی دست و پنجه نرم می‌کند. باشگاه‌های فوتبال کشورمان به درآمد حاصل از تبلیغات محیطی لیگ‌ها و بعضاً بلیت‌فروشی دسترسی ندارند و این تبلیغات عمدتاً پای جرایم انضباطی تیم‌ها هزینه می‌شود. مسئله حق پخش بازی‌های لیگ برتر در تلویزیون و رسانه‌های مختلف نیز همچنان حل نشده و به‌نظر می‌رسد از اولویت‌های فوتبال ایران خارج شده است.
همچنین فروشگاه‌های لوازم ورزشی بدون پرداخت هزینه‌ای به باشگاه، پیراهن رسمی این تیم را می‌فروشند و میدان منیریه پاتوق اصلی حامیان تیم‌ها برای خرید پیراهن تیم محبوب آنهاست؛ نه فروشگاه رسمی باشگاه. این شرایط را نه با اروپا، بلکه با عربستان مقایسه می‌کنیم که مطابق گزارش خبرگزاری فرانسه، فروش پیراهن کریستیانو رونالدو در روزهای نخست پیوستن به النصر موجب شد این باشگاه درآمدی 112 میلیون دلاری به دست بیاورد.
تنها درآمد مشترک میان تیم‌های ایرانی و اروپایی، اسپانسر روی پیراهن است که این اسپانسر در کشورمان باید بخش اعظم هزینه‌ها را تأمین کند. در این شرایط، مالک باشگاه خصوصی باید هزینه‌های تیم را از درآمد خود از سایر فعالیت‌های اقتصادی تأمین کند یا مانند بسیاری از باشگاه‌های لیگ یک یا دو، مدیران سراغ مقامات استانی بروند تا برای دریافت بودجه با آنها چانه بزنند.
قانون‌گذاری در فوتبال ایران برای ملزم کردن باشگاه‌ها به شفافیت مالی، اتفاقی بسیار پسندیده است، همچنین باید جلوی هزینه‌های گزاف باشگاه‌هایی را که به جیب دولتی وصل هستند و بی‌حساب‌وکتاب خرج می‌کنند، گرفت. با این حال پیش از آن باید درهای درآمدزایی باشگاه‌ها را به‌روی آنها گشود تا «بازی جوانمردانه مالی» قوزی بالای قوز مدیران نباشد. اول از همه مسئله حق پخش باید به باشگاه‌ها برسد و پیراهن تیم‌ها تنها از فروشگاه باشگاه به فروش برسد.
علاوه بر آن، تجربه ثابت کرده است که برخی باشگاه‌های ایرانی در بسیاری از مواقع، دست به دامن اقداماتی چون سندسازی می‌شوند تا تراز مالی باشگاه‌های خود را مثبت نشان بدهند، اتفاقی که بارها در باشگاه‌هایی که در لیگ قهرمانان آسیا شرکت کرده‌اند، تکرار شد و مدیران کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) را نسبت به فوتبال کشورمان بدبین کرد. در صورت اجرای بازی جوانمردانه مالی، قوه قضاییه هم باید پای کار بیاید تا جلوی سندسازی‌های احتمالی را بگیرد.
متأسفانه فوتبال ایران در طراحی قانون برای جلوگیری از بی‌نظمی مالی باشگاه‌ها شکست خورده است. قانون سقف قراردادها در دهه 80 که بارها دور زده شد و سید مهدی رحمتی اخیراً به آن اعتراف کرد. ایجاد قانون سقف بودجه در تابستان 1402 نیز با اینکه جلوی هزینه‌کرد مازاد بسیاری از باشگاه‌ها را گرفت، عایدی خاصی نداشت و امتیازات کسرشده از سپاهان و پرسپولیس در لیگ برتر بازگشت. امیدواریم بازی جوانمردانه مالی، هت‌تریکی برای قوانین ناموفق مالی در فوتبال نباشد.