طرح‌های مطلعاتی وزارت ارشاد چیست؟
رئیس مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جزئیاتی از طرح‌های در درست اجرای این مرکز ارائه کرد و گفت: امیدوارم به سرانجام رسیدن طرح‌های ملی، انقلابی در ساحت تولید داده‌های فرهنگی کشور رقم زده و دست سیاست‌گذاران این حوزه را از حیث سیاست‌گذاری پر کند.
به گزارش 24 آنلاین، نشست خبری مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز با حضور صابر جعفری کافی‌آباد (رئیس مرکز) و سجاد یاهک (معاون مرکز) در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این نشست صابر جعفری درباره تحولات ساختاری و فنی مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: در این دو سالی که مسئولیت مرکز طرح‌های ملی را عهده‌دار شده‌ام، تصور می‌کنم انقلاب یا دست‌کم تحول بسیار عمیقی در مکانیزم پیمایش‌های ملی مربوط به حوزه‌های مختلف ساحت فرهنگی رقم خورده است.
وی افزود: پیش از این مدت، حدود یک دهه شاهد رکودِ داده در این مرکز بودیم که در این دو سال این مرکز احیا شد. به عبارت دیگر این تغییر را، محصول شجاعت دولت محترم و البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حرکت در مسیر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مبتنی بر ارزیابی‌های علمی از فرهنگ کشور می‌دانم.
جعفری با تاکید بر اینکه این احیا با دو تحول جدی در دو محور مهم دنبال شد، بیان کرد: سال‌ها به دلیل تعطیلی این مرکز در دولت‌های نهم و دهم و اقتضائات آن، این مرکز تبدیل به دبیرخانه انجام طرح‌های ملی شده و ساختار انجام طرح‌های ملی دچار فروپاشی شده بود. در این سال‌ها انجام طرح‌های ملی از سوی نهادی انجام می‌شد که رئیس دفتر از سوی آن مأمور شده بود. بعد از ایام کرونا از طریق ارزیابی کارشناسی طرح‌های انجام‌شده با یک شورای علمی متشکل از اساتید دانشگاه‌های مختلف کشور، به این نتیجه رسیدیم که پیشرفت کار مطابق با مفاد قرارداد منعقد شده بین دفتر طرح‌های ملی و مجریان نیست.
وی افزود: از این‌رو با مجریان جدیدی که از اساتید دانشگاه‌های درجه یک کشور هستند، قراردادها منعقد و انجام طرح‌ها به راه افتاد. در این تحول جدید، دفتر طرح‌های ملی در متن اجرای طرح‌های ملی و کل فرآیند انجام طرح‌ها در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات قرار گرفت. تغییر دوم در این زمینه، کاهش مدت زمان انجام طرح‌ها از طریق استفاده از اساتید برجسته علمی انجمن‌شناسی در هر استان و نیز هزینه مالی آن به نصف مبلغ موارد پیشنهادی بنگاه‌های جمع‌آوری داده بود.
وی با اشاره به موضوع دل‌مشغولی نسبت به کیفیت داده‌ها در طول تاریخ، اظهار کرد: یکی از تغییرات در طول تاریخ پیمایش‌ها در جهان، دل‌مشغولی نسبت به داده‌هایی است که پشتوانه سیاست‌گذاری قرار می‌گیرند. بعد از ورود ما به دفتر طرح‌های ملی برای اولین‌بار و با توجه به پیشرفت پلتفرم‌های انجام پرسشنامه، همه پرسشنامه‌ها اعم از میدانی و تلفنی را به شیوه بسیار نظام‌مند شنود می‌کنیم و به محض دریافت خطا، آن پرسشنامه و در صورت لزوم آن پرسشگر را کنار را می‌گذاریم.
جعفری ادامه داد: به عبارت دیگر کیفیت جمع‌آوری داده‌ها دائماً به‌صورت نظام‌مند پایش می‌شود. مشکل دیگر در این زمینه، «عدم پاسخگویی» است که در سال‌های اخیر میزان آن افزایش یافته است. نرخ عدم پاسخگویی در برخی پیمایش‌های اخیر بسته به میزان حساسیت آن‌ها، به ۵۰ درصد می‌رسد و نوعاً آنچه تحت عنوان نتایج پیمایش‌ها منتشر می‌شود، مربوط به بخشی است که افراد حاضر به پاسخگویی شده‌اند. در گزارش‌های رسمی مرکز طرح‌های ملی علاوه بر گزارش از پاسخگویان، گزارش تفصیلی از عدم پاسخگویان ارائه می‌شود تا امکان تفسیر روشن از داده‌ها در اختیاز مخاطب قرار گیرد.
رئیس مرکز طرح‌های ملی به پیمایش‌های معوق و جدید انجام شده در این مرکز اشاره و خاطرنشان کرد: زمانی که مسئولیت این دفتر را عهده‌دار شدم، ۶ پیمایش ملی بر زمین مانده وجود داشت که علی‌رغم مشکلات بودجه‌ای پژوهشگاه، با تلاش همکاران آن‌ها را به راه انداختیم که مهم‌ترین آن‌ها، موج چهارم ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان بود که اواخر آذر ۱۴۰۲ آغاز و گزارش ملی آن در اواسط زمستان ۱۴۰۲ ارائه شد و برای اولین‌بار فعالانه در مدت بسیار کوتاه ۲ الی ۳ ماهه، از آن رونمایی کردیم. داده‌ها و برش‌های استانی این پیمایش مهم و تأثیرگذار نهایتاً تا اواسط خردادماه، در اختیار شورای فرهنگ عمومی و استان‌ها قرار خواهد گرفت که امیدوارم به بصیرت سیاست‌گذاران حوزه فرهنگی بیفزاید.
وی افزود: از دیگر پیمایش‌های بسیار مهم، «پیمایش نگرانی‌های ایرانیان نسبت به مهاجران افغانستانی» بود که با توجه به حساسیت‌های سیاست‌گذاری وقت نسبت به مهاجران افغانی، انجام این پیمایش کمکی بنیادی به بدنه سیاست‌گذاری کشور بود. همچنین پیمایش‌های «سبک زندگی ایرانیان» و «وضعیت استفاده از شبکه‌های مجازی و ابعاد زندگی کاربران» در حال انجام هستند. همچنین پیمایش‌های دیگری در دستور کار قرار دارند که عبارتند از: پیمایش هویت ملی ایرانیان با اجرای دکتر اردشیر انتظاری، طراحی نقشه خلقیات ایرانیان با اجرای دکتر صبوریان، آرزوهای جوانان با اجرای دکتر علیرضا حدادی و همکاری مرکز طرح‌های ملی.
جعفری بیان کرد: علاوه‌بر این موارد، پیمایش‌های معنی‌داری در سال‌های آتی انجام خواهد شد که سنجش وضعیت فرهنگ عمومی ایرانیان، سواد تاریخی ایرانیان و سواد فرهنگی ایرانیان از آن جمله‌اند. پیمایش‌های «خانواده» به سفارش وزارت کشور و «سبک زندگی نوجوانان» از دیگر پیمایش‌های در دستورکار هستند که امید است منابع مالی آن‌ها تأمین شود.
وی در پایان اضافه کرد: امیدوارم به سرانجام رسیدن این طرح‌های ملی، انفجار و انقلابی در ساحت تولید داده‌های فرهنگی کشور رقم بزند و دست سیاست‌گذاران این حوزه را از حیث سیاست‌گذاری پر کند.
در ادامه این نشست سجاد یاهک - معاون مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با بیان اینکه درست اجرا کردن یک پیمایش، مهم‌ترین بخش یک داده است، اظهار کرد: اگر این مهم مخدوش شود و پرسشنامه، طرح فنی آن، نظارت بر آن‌ها و ... معیوب باشد، کل این چرخه معیوب خواهد شد. از این رو دفتر طرح‌های ملی خیلی تلاش کرد که این زیرساخت اساسی را فراهم کند و مسئولیت گردآوری داده و راهبری آن را خود بر عهده گیرد. این کار از مهم‌ترین اقدامات بود که قطعاً اهمیت داده‌های آن طی سال‌های آتی روشن خواهد شد. ما در این دفتر ریل‌گذاری خوبی انجام دادیم که تاکنون ۴ پیمایش ملی انجام شده و ۸ پیمایش دیگر نیز در دستور کار قرار دارد.