چرا حزب الله با اینکه توان نظامی بالاتری نسبت به حماس داشت وارد جنگ نشد؟

واکنش گسترده حزب‌الله علیه اسرائیل می‌توانست تا مرزهای جنگ منطقه‌ای پیش برود و پای طرف‌های دیگر را نیز به جنگ بکشاند. اسرائیل تجربه خوشایندی از آخرین نبردهایش با حزب‌الله لبنان که منجر به خروج اسرائیل از مناطق اشغالی در جنوب لبنان شد، نداشت و کارشناسان نیز بر این باورند که توان نظامی حزب‌الله لبنان بسیار بیش از گروه حماس است و ورود این گروه به جنگ می‌توانست موازنه را به نفع فلسطینی‌ها بر هم بزند.

با این حال سخنرانی سیدحسن نصرالله در عین هشدار جدی به اسرائیل و آمریکا و حمایت از ایده فلسطین و عملیات طوفان‌الاقصی توسط گروه حماس اقدام عملی را وعده نداد و به تهدید اسرائیل و آمریکا اکتفا کرد. تهدیدهای سیدحسن نصرالله نیز معطوف به خط قرمز مشخص و معینی نبود و هیچ‌یک معنای تهدید به آغاز جنگ از سوی حزب‌الله نمی‌شد و بیش از همه تلاش کرد آمریکا و اسرائیل را به‌عنوان متهم و مسبب شعله‌ور شدن تنش معرفی کند و مسئولیت هرگونه درگیری گسترده را به‌عهده آنان بگذارد.

همه این سخنان نصرالله درحالی است که هم‌اکنون نیز رزمندگان حزب‌الله لبنان در مرزهای این کشور با ارتش اسرائیل درگیر هستند و در مجموع توانسته‌اند با منهدم کردن برخی پاسگاه‌های مرزی، ده‌ها کشته و زخمی از این ارتش را روی دست اسرائیل به جا بگذارند اما این زد و خوردهای جزئی به‌هیچ‌وجه توان رزمی کامل حزب‌الله نیست و وضعیت کنونی را می‌توان در حد هشدار تلقی کرد.

نصرالله در بخش دیگری از سخنان خود خواستار آتش‌بس فوری در غزه و کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان شد که با خواسته اکثر طرف‌های بین‌المللی همخوانی دارد. در مجموع به نظر می‌رسد گروه‌های حامی فلسطین به دنبال آن هستند که با تهدید و نشان دادن توانایی آسیب زدن به منافع آمریکا و اسرائیل در منطقه آنان را وادار به کاهش حملات خود به غزه کنند و اجازه کمک‌رسانی به منطقه غزه را فراهم کنند. فشارهای بین‌المللی نیز در همین مدت بر اسرائیل افزایش یافته است و نهادهای حقوق بشری از جمله یونیسف این رژیم را متهم به کشتار کودکان و زنان و سایر افراد غیرنظامی کرده‌اند.

سخنان حسن نصرالله کنترل‌کننده بود

قاسم محبعلی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه و تحلیلگر مسائل منطقه  در ارزیابی سخنان سیدحسن نصرالله گفت: چند نکته قابل توجه در صحبت‌های سیدحسن نصرالله وجود داشت؛ یکی این بود که از عملیات حماس فاصله گرفت و اعلام کرد که ما در جریان عملیات طوفان‌الاقصی نبودیم و از آن اطلاع نداشتیم و این عملیات کاملاً فلسیطنی‌ است و یک عملیات هماهنگ‌شده دسته‌جمعی نیست و جنگ کنونی در غزه را به‌عنوان یک جنگ فلسطینی-اسرائیلی معرفی کرد. دومین مسئله اینکه شاید خیلی‌ها انتظار داشتند ایشان اعلان جنگ کند. اما در عمل سیدحسن نصرالله به‌نوعی یک آرامش به جامعه لبنان داد که حزب‌الله به دنبال آغاز جنگ نیست بلکه فقط در حد اینکه به اقدامات اسرائیل واکنش نشان می‌دهد و احتمال گسترش درگیری را به رفتار اسرائیل در قبال غزه منوط کرد و احتمالات را مردود ندانست و همبستگی‌اش را با فلسطین و حماس اعلام کرد و اینکه رسماً جنگ را اعلام کند؛ چنین کاری را صورت نداد. نکته دیگری که ایشان به  درخواست‌های جهانی شامل کشورهای عربی و کشورهای دیگر و سازمان ملل پیوست کرد، درخواست آتش‌بس بود. ایشان خواستار آتش‌بس فوری شد و حتی آزادی اسرای دو طرف را به برقراری آتش‌بس و مذاکره و تبادل اسرای فلسطینی با اسرای اسرائیلی منوط کرد.

محبعلی در ارزیابی کلی از سخنان دبیرکل حزب‌الله لبنان گفت: مجموعاً می‌شود گفت صحبت‌های ایشان کنترل‌کننده و تثبیت‌کننده بود و نه تشدید‌کننده بحران. سخنان او در قبال آمریکا نیز ضمن اینکه ایشان تأکید کرد که ترسی از اقدامات آمریکا ندارد ولی معمولاً که از ادبیات تند استفاده می‌کند ولی در عمل آن را منوط به اقدام آنان کرد و در واقع اعلام کرد اقدام حزب‌الله واکنشی خواهد بود و حزب‌الله شروع‌کننده عملیات علیه آمریکایی‌ها نخواهد بود.

سخنرانی حسن نصرالله مسئولانه بود

عبدالرضا فرجی‌راد، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در ارزیابی سخنان دبیرکل حزب‌الله لبنان گفت: این سخنرانی، سخنرانی مهمی بود چون دنیا هم انتظار می‌کشید چنین سخنرانی‌ای را از ایشان بشنود و صدها میلیون انسان، چه در غرب، چه در شرق، چه در خاورمیانه می‌خواستند ببینند که ایشان در رابطه با جنگ کنونی در غزه چه می‌گوید. سخنرانی ایشان یک سخنرانی مسئولانه بود. یعنی اگر بخواهم یک واژه مناسبی را انتخاب کنم، همین کلمه مسئولانه، کلمه خوبی است. دو دسته هر کدام یک انتظار متفاوتی از این سخنرانی داشتند. یک دسته که از این حوادثی که در غزه می‌گذرد متأثر و ناراحت هستند و شدت ناراحتی‌شان زیاد است، انتظار داشتند که آقای سیدحسن نصرالله اعلام کند، اگر اسرائیل مثلاً امروز و فردا یا چند روز دیگر حملات به غزه را قطع نکند، حزب‌الله وارد جنگ کامل می‌شود. الان هم حزب‌الله در حال جنگ است اما درگیری‌های جزئی و محدود است. یک دسته هم که بیشتر غربی‌ها و دولت‌های غربی حتی کشورهای عربی هستند، از روز اول نگران بودند که این جنگ گسترش یابد و کل منطقه را تا حوزه خلیج‌فارس دربر بگیرد و آرزویشان این بود آقای سیدحسن نصرالله طوری صحبت کند که یک آرامشی به فضا بدهد.

فرجی‌راد در ادامه با اشاره به بخشی از سخنان دبیرکل حزب‌الله لبنان گفت: ایشان در سخنرانی‌شان در عین اینکه درگیری‌ با اسرائیل را رد نکرد، اما به نوعی صحبت کرد که بیانگر مسئولیت ایشان در قبال لبنان بود. ایشان درست است که مسئولیت رسمی در لبنان ندارد اما واقعیتش این است که حرف اول را در لبنان می‌زند و حتی مقامات، نخست‌وزیر، وزرا و... به نحوی امورات را با ایشان هماهنگ می‌کنند. لبنان الان وضعیت خوبی ندارد. وضعیت اقتصادی‌اش بسیار ضعیف است. لذا آقای سیدحسن نصرالله در درجه اول در یک مقام سیاسی، احساس مسئولیتی در مقابل لبنان کرد و به‌نحوی صحبت کرد که نشان بدهد ما بی‌گدار به آب نمی‌زنیم. یعنی ما شرایط را ببینیم چگونه پیش می‌رود و بر اساس آن شرایطی که پیش می‌رود، تصمیم می‌گیریم. عجله‌ای نداریم که امروز یا فردا وارد درگیری شویم. ما شرایط غزه را در نظر می‌گیریم، اگر اسرائیل بخواهد بیش از این افراط کند، مسئله جنگ هم روی میز است. لذا ممکن است طرفدار‌های جنگ هم که انتظار داشتند آقای سیدحسن نصرالله اعلام کند وارد جنگ می‌شود، از سخنرانی ایشان رضایت نداشته باشند اما باید این را در نظر بگیرند که ایشان یک مسئولیتی در مقابل لبنان، در مقابل خاورمیانه،‌ در مقابل مقاومت دارد و نمی‌تواند بی‌گدار به آب بزند. مغز متفکری است و شرایط را در نظر می‌گیرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به وضعیت شکننده‌ی منطقه غرب آسیا گفت: در رابطه با صحبت‌های ایشان یک مقداری باید معقول فکر کرد. ایشان نه جنگ را رد کرد، نه با عجله تصمیم گرفت که وارد جنگ شود و آن را موکول به آینده کرد. یعنی به آمریکایی‌ها، به غربی‌ها، به اروپایی‌ها و همه آنهایی که به اسرائیل کمک می‌کنند؛ اولاً فهماند که اسرائیل توان بالایی ندارد. یعنی اسرائیل همین‌طور که آقای اردوغان گفت، اگر آمریکا پشت اسرائیل نباشد سه‌روزه سرنگون می‌شود. در واقع حسن نصرالله گفت آمریکا مسئول این جنگ است. یعنی اگر آمریکا از اسرائیل حمایت نکند، اسرائیل هم مجبور است کوتاه بیاید. نمی‌تواند این همه زن و بچه و پیر و کودک را قتل‌عام کند. واقعیتش هم همین است. اسرائیلی‌ها الان با حمایت آمریکایی‌ها است که این‌قدر روحیه تجاوزکارانه را در پیش گرفته‌اند. این موضوع را به خوبی به غرب فهماند. فهم دیگری که ایشان از قضایا داشت و اعلام کرد این است که مسئله فلسطین، مسئله‌ای نیست که شما بتوانید به راحتی با یک درگیری و با حذف حماس حل کنید. این تجاوزی است که سال‌ها علیه ملت فلسطین ادامه دارد و مردم منطقه هم همه از آرمان فلسطین حمایت می‌کنند. یک نکته دیگری هم ایشان حالا مستقیم یا غیرمستقیم اشاره کرد که احترام رهبران اعراب را هم گرفت، اما به ضعف اعراب اشاره داشت که شما حتی نتوانستید کمک غذایی و دارویی از گذرگاه رفح بفرستید. در واقع این انتقاد را هم به مصر و هم به کشورهای حوزه خلیج‌فارس داشت و سایر کشورهای عربی که یک‌جورهایی در این جنگ دخیل‌اند.

فرجی‌راد در ارزیابی نتایج حاصل از این سخنرانی گفت: در واقع سخنان خیلی مطلوبی بود و غربی‌ها هم از این پیام خوشحال‌اند و این پیام را می‌گیرند. به نظر من همین پیام باعث می‌شود که وضعیت جنگ به سمتی برود که با فشار غرب و آمریکا، اسرائیل بمباران و کشتار مردم بی‌دفاع را کاهش بدهد؛ یعنی ما در  روزهای آینده شاهد خواهیم بود این درگیری‌ها بیشتر در سطح زمین توسط نیروهای زمینی رخ خواهد داد و آمریکایی‌ها این فشار را خواهند آورد که کشتار، تلفات و بی‌خانمانی‌ مردم به نحوی کمتر شود؛ زیرا در این پیامِ سیدحسن نصرالله، این نکته وجود داشت که بیشترین حساسیتی که الان وجود دارد همین کشتار مردم است و حماسی‌ها نیروی قوی‌ای هستند و می‌توانند از خودشان دفاع کنند.