هدف حمله تروریست‌ها به چابهار چه بود؟
پشت پرده حملات تروریستی به چابهار، راسک و مناطق شرقی کشور چیست؟ چرا طی سال‌های اخیر این نوع حملات به مناطق شرقی کشور افزایش یافته است؟ رویکرد مناسب برای مقابله با این تحرکات تروریستی چیست؟
به گزارش 24 آنلاین،
احسان هوشمند، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل قومی در گفت‌وگویی تلاش می‌کند نوری به ابعاد پنهان گزاره‌هایی بتاباند که زمینه‌های افزایش وقوع یک چنین حملاتی را بیشتر می‌کند. به اعتقاد این پژوهشگر، دلیل اصلی انجام این حملات، جلوگیری از تحقق توسعه در چابهار و مناطق شرقی کشور است. هوشمند همچنین نحوه عملکرد دولت در مناطق مرزی را منفعلانه و فاقد راهبردهای متوازن ارزیابی می‌کند.
هوشمند در این خصوص اظهار کرد: برای تحلیل شفاف رخدادها، باید در عمق حوادث سیر و غور کنیم. جیش‌العدل مدعی است که در عملیات اخیر بیش از 168 نفر از نیروهای خود را برای انجام عملیات راهی ایران کرده است. این گروه تروریستی ادعا می‌کند گردان‌های استراتژیک فداییان عدل الهی با گردان‌های جان بر کف عدل و واحد اطلاعات و امنیتش را برای انجام عملیات میدانی وارد خاک ایران کرده است. 29نفر از این تعداد، عضو گردان‌های عدل الهی بوده‌اند که 18نفر از این تعداد کشته شده‌اند و 11نفر هم زنده باقی مانده‌اند. بر اساس داده‌های اطلاعاتی جیش‌العدل، 139نفر دیگر همراه این تیم یا زنده به پایگاه خود برگشته‌اند یا در ایران برای عملیات‌های بعدی باقی مانده‌اند. اگر این روایت صحت داشته باشد، از نظر کمیت افراد شرکت‌کننده در عملیات‌های تروریستی اتفاق بی‌سابقه‌ای در تاریخ معاصر ایران رخ داده است. در واقع از دوران مشروطه تا به امروز هرگز یک چنین عملیاتی در این سطح و وسعت در استان سیستان و بلوچستان رخ نداده بود. به نظر می‌رسد این عملیات را باید بزرگ‌ترین عملیات نظامی و تروریستی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در استان سیستان و بلوچستان محسوب کرد.
وی افزود: بر اساس آمارهای رسمی ارایه شده، حدود 34 نفراز طرفین، جان‌شان را در این رویداد تروریستی از دست داده‌اند که نشان‌دهنده ابعاد بزرگ اتفاقاتی است که طی 2روز در منطقه بروز کرده است. بنابراین از نظر امنیتی و نظامی، حادثه مهمی در منطقه شکل گرفته است. اما باید توجه داشت، این رخداد فقط ابعاد نظامی و امنیتی ندارد. به عبارت دیگر، مقابله با گروه‌های تروریستی بدون توجه به مناسبات اجتماعی آن هم در منطقه‌ای مانند سیستان و بلوچستان، دستاورد زیادی نداشته است. این رویکرد در نقاط دیگری هم آزموده شده است. به عبارت دیگر در بخش‌هایی که شکاف‌ها مدیریت شده، راهکارهای لازم برای معضلات اجتماعی پیدا شده و سایر تدابیر لازم اندیشیده شده، بروز خشونت نیز به حداقل رسیده است. بر عکس در بخش‌هایی که شکاف‌ها به حال خود رها و معضلات اجتماعی و سیاسی، تعمدا نادیده گرفته شده‌اند و برای حل و فصل آنها راه‌حل‌های کارشناسانه تدارک دیده نشود، مساله همچنان نمایان خواهد بود، همانطور که مشکلات انباشته شده گذشته در منطقه خود را در قالب حضور گروه‌های تروریستی نمایان کرده است. این گزاره از این نظر دارای اهمیت است که سیستان و بلوچستان به واسطه فضای اجتماعی ویژه خود و وجود مناسبات سنت‌محور، قدرت طوایف و مولوی‌ها، سرداران و سرامدان اجتماعی، واجد ویژگی‌هایی است که از آنها می‌توان در راستای حل مسائل و معضلات منطقه‌ای استفاده کرد.
این جامعه شناس ادامه داد: به نظر می‌رسد دولت سیزدهم از این منظر به شکل حیرت‌انگیزی نتوانسته از ظرفیت‌های بزرگ اجتماعی استفاده کند.به ویژه که در انتخابات گذشته نیز بخشی از مولوی‌های شاخص استان از رئیسی حمایت کردند ولی در مقابل دولت آقای رئیسی متوجه حساسیت‌های پیچیده این منطقه با اهمیت از ایران عزیز نشد.شاید بد نباشد موضوع اینگونه مطرح شود که در تاریخ معاصر ایران در دو دوره شاهد گسترش خشونت‌ها در سیستان و بلوچستان بوده‌ایم. دوره اول در دولت محمود احمدی‌نژاد و در دوره فعلی که دولت ابراهیم رئیسی حاکم بوده است.
وی درباره هدف قرار دادن چابهار عنوان کرد: جیش العدل در این انتخاب به دو نکته توجه کرده است: نخست) جیش‌العدل رسما اعلام کرده است، هدف از اجرای این عملیات، تلاش برای ناکام گذاشتن بخشی از برنامه‌های طرح موسوم به توسعه سواحل مکران است. پس این گروه تروریستی صریحا می‌گوید نمی‌خواهد برنامه توسعه سواحل مکران پیشرفتی داشته باشد. چرا که این طرح به دنبال آن است که شهروندان غیر بلوچ را به سواحل بلوچستان بکشاند (از نظر جیش‌العدل) تا از این طریق بافت زبانی و مذهبی چابهار را تغییر دهد. جیش‌العدل مدعی است با طرح توسعه سواحل مکران و استقرار گروه‌های مناسبات منطقه به هم می‌خورد. نباید فراموش کرد پروژه توسعه سواحل مکران زیرساخت‌های نظامی و امنیتی خاص خود را هم خواهد داشت. پس جیش‌العدل به لحاظ تئوریک اهدفی را تعریف می‌کند، ضمن اینکه اضافه می‌کند، جمهوری اسلامی برای توسعه سواحل مکران به دنبال آن است که پای چین، هندوستان و روسیه را به منطقه باز کند. حیرت‌انگیر اینکه این گروه تروریستی ادعا می‌کند که قصد ندارد به منافع سه کشور هند، چین و پاکستان آسیبی وارد سازد و به این کشورها توصیه می‌کند که با طناب ایران وارد چاه توسعه مکران نشوند! این میدانی است که گروه تروریستی جیش‌العدل ترسیم می‌کند. باید دید چه راهبردی در برابر این پروژه باید در دستور کار قرار بگیرد تا راهبرد جیش‌العدل محقق نشود. البته این اظهارات به هیچ‌وجه ریشه در واقعیت ندارد و هر ایرانی حق دارد هر سکونتگاهی را در قلمروی کشور انتخاب کند. همانطور که بسیاری از اهل سنت در شهر‌های تهران و سایر شهرها زندگی می‌کنند.