روش درمان رفلاکس شدید معده در سالمندان

در انتهای مری یک عضله حلقوی وجود دارد که بالا رفتن سن معمولا باعث ایجاد اختلال در عملکرد آن می‌شود. بسته نشدن این دریچه باعث برگشت اسید معده به مری و دهان می‌شود. رفلاکس معده سالمند مشکلات زیادی برای سالمند ایجاد کرده و کیفیت زندگی او را تحت شعاع قرار می‌دهد. این بیماری باعث مشکلات تنفسی، مشکلات دندانی، سرطان و زخم مری و غیره می‌شود. معمولا با رعایت برخی نکات به‌خصوص تغییر سبک زندگی، کاهش وزن، رعایت رژیم غذایی، استفاده به‌جا و اصولی از داروها، ترک سیگار و غیره می‌توان تا حد زیادی از بروز رفلاکس معده سالمند جلوگیری کرد.

رفلاکس معده سالمند

با گذر زمان و بالا رفتن سن برخی از تغییرات در بدن رخ می‌دهد که عارضه‌ها و برخی بیماری‌ها به‌واسطه آن ایجاد می‌شوند. رفلاکس معده به مری، سوزش معده و رفلاکس اسید از رایج‌ترین مشکلات گوارشی است. بیشتر سالمندان استعداد ابتلا به رفلاکس معده را دارند و افراد بیشتر از 65 سال معمولا داروهایی را مصرف می‌کنند که باعث ایجاد تغییراتی در دستگاه گوارش می‌شود. رفلاکس معده در سالمندان زمانی رخ می‌دهد که عضلات حلقوی انتهای مری کاملا سفت و بسته نمی‌شوند. این روند باعث می‌شود که محتوای معده و دیگر مایعاتی که در هضم غذا نقش دارند؛ به مری برگردند. عضله حلقوی انتهای مری یک نوار عضلانی است که در انتهای مری جای گرفته است. درصورتی که این عضله به‌درستی کار نکند شل شده و با قورت دادن غذا باز شده و دوباره بسته می‌شود. اگر این عضله انتهای مری به‌درستی بسته نشود؛ شاهد بازگشت غذا و اسید خواهید بود.

به نقل از www.ncbi.nlm.nih.gov

بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) شایع ترین اختلال دستگاه گوارش فوقانی است که در افراد مسن دیده می شود. با کاهش بروز هلیکوباکتر پیلوری، بروز رفلاکس معده در سراسر جهان در حال افزایش است. اگرچه بیماران مسن مبتلا به رفلاکس معده علائم کمتری دارند، اما بیماری آنها اغلب شدیدتر است. آنها عوارض مری و خارج مری بیشتری دارند که ممکن است به طور بالقوه تهدید کننده زندگی باشند.

علائم رفلاکس معده سالمند

رفلاکس معده سالمند معمولا بعد از خوردن غذا در شب یا هنگام دراز کشیدن بدتر می‌شود. از رایج‌ترین علائم رفلاکس معده سالمند عبارت‌اند از:

• بوی بد دهان
• اختلال خواب
• حالت تهوع یا استفراغ
• گلو درد مزمن
• گرفتگی صدا
• بازگشت غذا یا مایع ترش داخل گلو
• درد قفسه سینه یا بالای شکم
• مشل در بلع
• خس‌خس سینه
• اختلال خواب

علائم رفلاکس معده سالمند در شب

• سرفه خشک مداوم
• التهاب تارهای صوتی
• تشدید آسم

خطرناک‌ترین علائم رفلاکس معده سالمند

• رفلاکس معده شدید یا مکرر
• مشکل در تنفس سالمند بعد از استفراغ
• مشکل در بلع یا بلع دردناک
• رفلاکس معده با تنگی نفس در سالمندان
• مصرف خودسرانه داروهای بدون نسخه برای درمان رفلاکس بیش از دو بار در هفته
• استفراغ زرد یا سبز یا حاوی خون
• رفلاکس معده همراه با سرگیجه

روش‌های تشخیص رفلاکس معده در سالمندان

برای تشخیص علائم رفلاکس معده سالمند می‌توانید از روش‌ها و راهکارهای زیر استفاده کنید:

• مانومتری مری: یک لوله انعطاف‌پذیر را داخل مری برده و قدرت ماهیچه‌های مری را اندازه‌گیری می‌کنند.
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: یک لوله انعطاف‌پذیر و باریک شامل یک دوربین را داخل مری می‌برند تا از نزدیک اقدام به مشاهده و عکس‌برداری از مری کرده و در صورت نیاز نمونه‌برداری کنند.
• آزمایش PH: در این آزمایش یک کاتتر از بینی وارد مری شده و در انتهای مری قرار می‌گیرد تا میزان اسید معده را در یک بازه زمانی 24 تا 96 ساعت اندازه‌گیری کند.
• عکس‌برداری از دستگاه گوارش فوقانی با نوشیدن باریم: در این روش پزشک یک پودر به‌نام باریم را با آب ترکیب کرده به بیمار می‌دهد. این ترکیب باعث شفاف و روشن شدن دستگاه گوارش می‌شود. در مرحله بعد به‌کمک اشعه ایکس به‌سادگی می‌توان از دستگاه گوارش عکسبرداری کرد.

عوارض رفلاکس معده در افراد مسن

از رایج‌ترین عوارض رفلاکس معده سالمند شامل کم‌خونی، خونریزی گوارشی و کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل و افسردگی در سالمندان است. سایر عوارض رفلاکس معده سالمند عبارت‌اند از:

مشکلات دندانی: رفلاکس معده به‌معنی بازگشت اسید به دهان است. اسید به ساختار دندان‌ها صدمه زده و مشکلات دندانی و لثه را ایجاد می‌کند.

تنگی مری: آسیب به قسمت‌های تحتانی مری ناشی از رفلاکس اسید معده مسیر عبور غذا را تنگ‌تر کرده و باعث ایجاد مشکل بلع می‌شود.

ابتلا به زخم مری: اسید معده می‌تواند باعث از بین رفتن بافت مری شده و زخم مری را ایجاد کند. زخم مری خونریزی و درد را به‌همراه داشته و باعث بلع دشوار می‌شود.

افزایش خطر ابتلا به سرطان مری: آسیب ناشی از معده می‌تواند تغییراتی در بافت پوشاننده قسمت تحتانی مری ایجاد کند. این تغییرات به مرور زمان به بروز سرطان مری منجر می‌شود.

ابتلا به آسم در کهنسالی: رفلاکس مری ابتلا به آسم، سرفه مزمن و دیگر مشکلات تنفسی را در پی دارد.

روش‌های پیشگیری از رفلاکس معده در افراد سالخورده

رفلاکس معده سالمند معمولا یک عارضه طبیعی است که در اثر عادات غلط در زندگی ایجاد می‌شود. می‌توان با رعایت برخی از نکات، احتمال بروز آن را تا حد زیادی کاهش داد:

رژیم غذایی سالم: درصورتی‌که شاهد بروز رفلاکس معده سالمند هستید؛ بهتر است از خوردن غذاهایی که باعث رفلاکس می‌شوند؛ پرهیز کنید. غذاهای تند، چرب و اسیدی مانند گوجه‌فرنگی و مرکبات باعث رفلاکس می‌شوند.

کاهش وزن: یکی از دلایل بروز علائم رفلاکس معده سالمند و اختلال در عملکرد دریچه مری، افزایش وزن است. چربی اضافی شکم همواره به شکم فشار آورده و باعث می‌شود که اسید معده به سمت مری حرکت کند. یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از رفلاکس معده در افراد مسن این است که وزن خود را در اندازه متناسب نگه دارند.

خوردن غذا در وعده‌های کوچک: پر کردن معده از دیگر دلایلی است که به معده فشار آمده و عضله حلقوی مری تحت فشار قرار می‌گیرد. این امر باعث می‌شود که احتمال رفلاکس معده سالمند بیشتر شود.

ترک سیگار: نیکوتین موجود در سیگار می‌تواند به شل شدن عضلات LES منجر شود. همچنین باعث می‌شود که مری نتواند خودش را از براق پاکسازی کند.

دراز کشیدن بعد از غذا: افراد مسن حداقل تا 3 ساعت بعد از غذا نباید دراز بکشند. چرا که یکی از پارامترها در عملکرد بهتر دستگاه گوارش، جاذبه زمین است. نشستن یا ایستادن و تحرک داشتن باعث می‌شود که این جاذبه به عملکرد بهتر دستگاه گوارش کمک کند. درحالی‌که اگر سالمندان دراز بکشند؛ جاذبه دیگر نمی‌تواند در راستای موثر و مثبت روی عملکرد دستگاه گوارش تاثیر داشته باشد.

جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا: جویدن آدامس‌های بدون قند به درمان رفلاکس معده سالمند کمک می‌کند. با جویدن آدامس مقداری براق ترشح می‌شود و اسید معده خنثی می‌شود. سپس دریچه مری تسکین شده و اسید به سمت معده برمی‌گردد. بهتر است از انواع آدامس‌های نعنایی که باعث تشدید سوزش سر معده می‌شوند؛ استفاده نکنید.

سخن آخر

رفلاکس معده سالمند از بیماری‌های رایج گوارشی در بین سالمندان است. در این بیماری دریچه مری به‌درستی کار نکرده و باز و بسته شدن دریچه به‌موقع انجام نمی‌شود. باز ماندن دریچه انتهایی مری سبب می‌شود که اسید معده از معده به سمت دهان برگردد. بازگشت اسید به سمت دهان مشکلات متعددی از جمله سوزش سر معده، مشکلات لثه و دندان، ایجاد زخم مری، احتمال ابتلا به سرطان مری، مشکلات تنفسی و غیره را ایجاد می‌کند. همچنین رفلاکس معده سالمند معمولا ناشی از سبک غلط زندگی و عادات مخرب در زندگی روزمره است. با رعایت برخی از موارد مانند تناسب اندام و کاهش وزن، استفاده از غذاهای مناسب و غیراسیدی، خوردن غذا در وعده‌های کوچک و داشتن تحرک و ورزش کردن می‌توانید از بروز این بیماری جلوگیری کنید.

سوالات متداول

کدام بیماری‌ها بروز رفلاکس معده سالمند را در پی دارند؟

برخی از بیماری‌های گوارشی مانند زخم معده باعث ایجاد رفلاکس معده سالمند در افراد بیشتر از 65 سال می‌شوند. همچنین بیماری آسم نیز احتمال بروز رفلاکس معده سالمند را افزایش می‌دهد.

کدام غذاها زمینه ایجاد رفلاکس معده سالمند را ایجاد می‌کند؟

غذاهای چرب، سرخ شده، تند، وعده‌های غذایی پرحجم و سنگین، مواد غذایی مانند شکلات، کاکائو، قهوه، چای، نعنا، پیاز، سس گوجه، سس مایونز، سس سالاد، سس خامه‌ای، کافئین، نوشیدنی‌های گازدار و غیره زمینه اسیدی‌تر شدن معده سالمندان را ایجاد می‌کنند.

چه زمانی برای درمان رفلاکس معده سالمند باید به پزشک مراجعه کرد؟

درصورتی‌که علائم خطرناک رفلاکس معده سالمند مانند رفلاکس شدید، مشکل در بلع، درد گلو، استفراغ مداوم و پی‌در‌پی و وجود خون در استفراغ را مشاهده کردید؛ لازم است به پزشک مراجعه کنید.