معماری و تاریخ قم: بازدید از آثار برجسته

این شهر که به‌واسطه سوغات لذیذ خود یعنی سوهان، برای تمام ایرانیان شناخته شده است، معماری بی‌نظیری هم دارد که در آثار تاریخی و بناهای قدیمی این شهر می‌توان آن را مشاهده کرد. کافی است بلیط قطار مشهد قم یا هر شهری که در آن سکونت دارید را به مقصد قم، خریداری کنید تا امکان تماشای شگفتی معماری ایرانی را از نزدیک داشته باشید. در ادامه، چند اثر برجسته تاریخی شهر قم که جلوه بی‌نظیر هنر معماری ایرانی در آن قابل مشاهده است را معرفی خواهیم کرد.

بازار قدیمی قم

یکی از زیباترین بازارهای ایران به‌لحاظ معماری و قدیمی‌ترین بناها ازنظر تاریخی، بازار قدیمی شهر قم است که از بخش‌های مختلفی مانند چهارسوق، تیمچه، سرا و راسته تشکیل شده است. این بازار دارای دو راسته با سقفی گنبدی است که در آن دریچه‌هایی برای تابیدن نور در روز و تهویه هوا تعبیه شده‌اند. طراحی این بازار به‌گونه‌ای است که در فصل تابستان، هوایی خنک دارد. مانند بسیاری از بناهای ساخته‌شده در مناطق کویری، جنس مصالح اصلی این بازار نیز از خشت، گل و آجر بوده و برای تزئین بیشتر، از انواع سنگ استفاده شده است.

در بعضی منابع، این بازار را مربوط به دوره‌های سلجوقی و ایلخانی می‌دانند و برخی نیز معتقدند که این بازار در دوره صفوی ساخته شده است؛ بااین‌حال طبق اسناد و شواهد، بخش‌هایی از این بازار که به بازار اصلی اضافه شده، مربوط به دوره پهلوی بوده که با همان معماری و سبک تزئین بنا شده است.

خانه ملاصدرا

از دیگر بناهای قدیمی و تاریخی در نزدیکی شهر قم که با تهیه بلیط قطار قم و بلیط قطار مشهد قم می‌توانید از آن دیدن کنید، خانه ملاصدرا است. این خانه قدیمی که در روستای کهک قرار دارد، در دوره صوفیه ساخته شده و متعلق یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین عرفا و فلاسفه ایران باستان یعنی ملاصدرا است. در ساخت این بنا، از گل، خشت خام و تیرهای چوبی استفاده شده و مانند بیشتر بناهای قدیمی شهر قم، سقفی گنبدی دارد که سبک معماری قدیم این شهر بوده است. اگر به بازدید از بناهای قدیمی علاقه دارید و معماری سنتی شما را به‌وجد می‌آورد، حتما سری به این خانه بزنید تا هنر دست ایرانیان باستان را در خشت، گل، تیرهای چوبی و شیشه‌های رنگی این خانه، مشاهده کنید.

مسجد جامع قم

میراثی از اعصار مختلف، جلوه هنر اسلامی و ایرانی و اثری به‌یادماندنی در شهری کویری با قدمت هفت هزارساله، همگی ویژگی‌های مسجد جامع قم هستند که در نزدیکی دروازه ری قرار دارد. این بنا از دیگر آثار تاریخی و برجسته شهر قم است که نمادهای معماری ایرانی به‌خوبی در آن مشاهده می‌شود. منبع موثقی درمورد بانی ساخت این مسجد وجود ندارد؛ اما طبق اسناد تاریخی، بخشی از این بنا به‌دستور فتحعلی‌شاه مرمت شده و ناصرالدین‌شاه و حسین‌خان نظام‌الدوله هم نقش زیادی در بازسازی و مرمت بنا برای تبدیل به بنای امروزی داشته‌اند.

مصالح اصلی به‌کاررفته در ساخت این مسجد، سنگ و گل و خشت است؛ اما برای تزئین آن از کاشی‌های رنگی نیز استفاده شده که سبک اسلامی مساجد را در بنا ایجاد کرده‌اند. یکی از بخش‌های جالب در معماری این مسجد، شاخص سنگی است که در میانه بنا قرار دارد و خط موربی روی آن حکاکی شده که با نزدیک‌شدن نور آفتاب به وسط آن، میانه روز را نشان داده و زمان نماز ظهر را مشخص می‌کند.

مقبره گنبد سبز

از دیگر شگفتی‌های معماری در شهر قم می‌توان به مقبره‌های گنبد سبز اشاره کرد که بناهایی چندضلعی و منتظم بوده و به دروازه کاشان نیز شهرت دارند. این مجموعه، سه بنای تاریخی با گنبدهای فیروزه‌ای و بسیار زیبا است که تعدادی از امرای صفویه در آن دفن شده‌اند. براساس کتبیه‌هایی که در داخل بنا موجود است، گنبد مرکزی که بزرگ‌ترین و بلندترین گنبد این مجموعه را تشکیل می‌دهد، محل دفن خواجه علی سفی، گنبد جنوبی محل دفن خواجه اصیل‌الدین و گنبد شمالی به‌دلیل تخریب کتبیه‌ها نامعلوم است.

نکته جالبی که درمورد معماری این بنای آجری وجود دارد، جلوه متفاوت آن از درون و بیرون است. به‌گونه‌ای که گنبد مرکزی و جنوبی از بیرون شکل استوانه 12 وجهی دارند و زمانی‌که از داخل به آن‌ها نگاه کنید، شکل 8ضلعی را مشاهده خواهید کرد. البته این موضوع درمورد گنبد شمالی صدق نمی‌کند و این گنبد که به عقیده کارشناسان بعدها به بنا اضافه شده، از درون و بیرون 8ضلعی است.

سفر راحت به قم را با فلای تودی تجربه کنید

می‌توان ساعت‌ها درمورد قم و آثار باستانی آن نوشت؛ اما بدون سفر به این شهر، هرگز لذت توصیف‌ناپذیر آشنایی با بخشی از تاریخ ایران را تجربه نخواهید کرد. برای این تجربه متفاوت می‌توانید بلیط قطار مشهد قم را از سایت یا اپلیکیشن فلای تودی خریداری کنید و راهی سفر به این شهر شوید. البته رزرو بلیط قطار یکی از خدمات سایت فلای تودی است و درصورتی‌که به‌دنبال بلیط هواپیما برای سفر به قم باشید یا قصد رزرو اقامتگاه در این شهر را داشته باشید نیز امکان آن در سایت فراهم است.