حضانت فرزند در چه شرایطی با مادر است؟
اشخاص با نیت خیر تشکیل خانواده ای صالح اقدام به ثبت ازدواج می کنند، اما متاسفانه تمامی این عقود ثمربخش واقع نمی شوند.
به گزارش تابناک: اشخاص با نیت خیر تشکیل خانواده ای صالح اقدام به ثبت ازدواج می کنند، اما متاسفانه تمامی این عقود ثمربخش واقع نمی شوند؛ در دنیای مدرن تعداد پرونده های مربوط به طلاق های توافقی و غیر توافقی، با افزایش روز افزون همراه شده است. یکی از مهمترین مسائلی که طی جلسات دادگاه حقوقی مربوط به جدایی زوجین باید بدان پرداخته شود، موضوع حضانت فرزندان می باشد؛ محدوده اختیارات مادر در نگهداری از فرزندان پس از طلاق در شرایط مختلف، متفاوت است. در مقاله «حضانت فرزند در چه شرایطی با مادر است؟» مستند به مواد قانون مدنی، به پرتکرارترین سوالات پاسخ داده می شود.
حضانت فرزند در چه شرایطی با مادر است؟
یکی از پرچالش ترین تصمیماتی که باید توسط طرفین طلاق یا دادگاه گرفته شود، مشخص کردن مالک حق حضانت اطفال است؛ دادخواست طلاق در دفاتر خدمات قضایی یا به صورت آنلاین در سامانه تصمیم به آدرس www.behzisti.ir ثبت می شود.
بسته به نوع این دادخواست، شرایط گرفتن حق حضانت فرزند توسط مادر متفاوت خواهد بود؛ در ادامه مطلب تحت نظر بهترین وکلای حقوقی ضمن تشریح انواع طلاق، بر تفهیم شرایط حضانت فرزندان نیز پرداخته می شود. دسته بندی دادخواست های مربوط به جدایی زوجین، در دو گروه امکان پذیر است؛ طلاق از نظر امکان ازدواج مجدد و از جنبه هویت ثبت کننده این دادخواست، به زیر مجموعه های کوچکتری تقسیم می شود:
طلاق از نظر امکان ازدواج مجدد
1. طلاق رجعی: کلمه رجعی در این اصطلاح حقوقی در واقع از ریشه عربی فعل رَجَعَ برگرفته شده و معنای آن «بازگشتن» است؛ مفهوم طلاق رجعی نیز از این واژه به دور نیست.
در این نوع طلاق زن و شوهر می توانند در مدت زمان خاصی تحت عنوان عده، به یکدیگر مراجعه کنند؛ یعنی با اینکه طلاق ثبت شده است، بدون نیاز به جاری شدن مجدد صیغه عقد می توانند به زندگی مشترکشان ادامه دهند.
مدت عده به بازه زمانی اطلاق می شود که حین آن زن باید پس از طلاق، از برقراری رابطه جنسی با مرد دیگری خودداری کند؛ شرع و قانون برای جلوگیری از هتک حرمت به سنت پیامبر و اختلاطات نسل، رعایت این امر را ضروری دانسته اند.
2. طلاق بائن: مفهوم این نوع طلاق، دقیقا در تقابل با طلاق رجعی وجود دارد؛ در طلاق بائن امکان ازدواج مجدد زن و مرد تحت هیچ شرایطی وجود نخواهد داشت. بدان معنا که حتی اگر رسومات و مراسم شرعی اجرا شود، قانون این ازدواج را معتبر نمی شناسد؛ در ماده 1145 قانون مدنی، مصادیق طلاق بائن شرح شده است:
- طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود
- طلاق یائسه
- طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد
- سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه‌ی رجوع باشد یا در نتیجه‌ی نکاح جدید
البته اگر توالی طلاق از سمت زوجه قطع شود، یعنی زن ازدواج ناموفق دیگری پس از سومین طلاقش داشته باشد، امکان ازدواج مجدد زن و مرد برای بار چهارم به وجود می آید؛ به همینقدر اطلاعات درباره این نوع دسته بندی انواع طلاق بسنده می شود.
طلاق از جنبه هویت ثبت کننده دادخواست
در این بخش از مقاله ضمن شرح سه حالت ثبت دادخواست طلاق در مراجع قضایی، به شرایط حضانت فرزندان توسط مادر نیز پرداخته می شود:
1. طلاق از طرف زوجین: نام دیگری که به این روند حقوقی اطلاق می شود، طلاق توافقی می باشد؛ بدان معنا که زوج و زوجه به صورت همزمان دادخواست طلاق را در یکی از مراجع ذی صلاح که پیش تر به آنها پرداخته شد، ثبت می کنند.
البته پیش از هرگونه اقدام قانونی باید قراردادی با عنوان توافقنامه بین طرفین طلاق بسته شود؛ بدیهی است که این قرارداد تحت پوشش قانون قرار ندارد، اما برای پیشرفت مراحل طلاق توافقی، تعهد طرفین بدین توافقنامه الزامی می باشد.
مهمترین مواردی که باید طرفین بر سر آن به توافقی برسند مسئله مهریه، نفقه، جهیزیه و اجرت المثل زوجه، حساب ها و اموال مشترک، حضانت فرزندان و… است؛ از آنجایی که وضعیت تمام موارد مذکور پس از طلاق بسته به تصمیمات زن و مرد می باشد، قوانین مربوط به مالکیت این حقوق صددرصد کاربردی نخواهند بود. به عنوان مثال، قانون شرایط حضانت اطفال پس از طلاق را بدین شکل وضع کرده است:
- براساس جدیدترین اصلاحیه سازمان های قضایی، حق حضانت کودکان دختران و پسران زیر هفت سال، برای مادر می باشد.
- پس از هفت سال، اولویت حضانت فرزندان به پدر واگذار می شود؛ اگر مادر دیگر شرایط نگهداری از اطفال را نداشته باشد یا خود مرد تمایل به سرپرستی داشته باشد، کودکان باید با والدشان زندگی کنند.البته اگر مقامات قضایی با بررسی شرایط موجود به این نتیجه برسند که صلاح کودکان پس از هفت سال، همچنان زندگی با مادرشان است، حضانت همچنان با والده خواهد بود.
- اجرای قوانین مذکور حین طلاق توافقی، حتمی نیست بلکه به عنوان اهرم های فشار قابل استفاده اند؛ می دانیم که مهریه حق تمام و کمال زوجه پس از جاری شدن صیغه عقد دائم و موقت است، اما شاید شرط مرد برای واگذاری حضانت کودکان بالای هفت سال، بخشش تمام یا بخشی از مهریه زوجه باشد!
2. طلاق از طرف زوج: ابتدا باید درکی نسبت به مفهوم حق طلاق به وجود بیاید؛ دارنده این حق می تواند بدون رضایت همسرش و بدون ارائه دلیلی محکمه پسند درخواست طلاق را در دفاتر قضایی ثبت کند!
مالک حق طلاق طبق قانون کشور مرد است، مگر آنکه ضمن عقد به زن واگذار شده باشد؛ اگر شوهر توسط این حق اقدام به جدایی کند، وضعیت حضانت کودکان ضمن جلسات دادگاه مشخص می شود. اگر کودکان بالای هفت سال باشند و والد نیز صلاحیت کافی را داشته باشد، حضانت برای وی است و در غیر این صورت، قانونگذار حق حضانت را به مادر واگذار می کند!
3. طلاق از طرف زوجه: زن می تواند با اثبات شرایط عسر و حرج یا اثبات نقض شروط دوازدگانه ضمن ازدواج، دادخواست طلاق را ثبت و در نهایت رسمی کند؛ اگر شرایط زندگی مشترک برای زن غیرقابل تحمل باشد، می تواند تقاضای طلاق کند که به آن عسر و حرج زوجه می گویند.
مهمترین مصادیق آن طبق ماده 1130 قانون مدنی:
- اعتیاد شوهر به الکل یا مواد مخدر و مقاوت در ترک
- عدم پرداخت نفقه همسر و فرزندان
- ترک خانواده به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یکسال
اثبات نقض شروط دوازدگانه ضمن ازدواج و استفاده از آن برای طلاق، وابسته به تعهد طرفین، حین عقد به آن می باشد؛ مهم ترین مصادیق آن طبق ماده 1119 قانون مدنی:
- عدم ازدواج شوهر با زن دیگری
- اختصاص زمانی برای معاشرت با خانواده
- عدم تعیین مهریه
از آنجایی دلیل اینگونه طلاق ها بی مسئولیتی مرد است، معمولا حضانت اطفال با مادر خواهد بود، اما در تمامی موارد صادق نیست.
کلام آخر
اگر طلاق از نوع توافقی باشد، ابتدا باید زن و شوهر بر سر مسائل مهمی چون مهریه، نفقه، اموال مشترک، حضانت فرزندان و… ضمن تنظیم قراردادی به توافق برسند؛ یعنی تصمیم طرفین، مالک حق حضانت فرزندان را مشخص خواهد کرد. در دو نوع دیگر جدایی زوجین یعنی ثبت دادخواست طلاق توسط زن یا مرد، حضانت فرزندان با در نظر گرفته شدن صلاح آنها توسط مقام قضایی و بر اساس قوانین انجام می شود؛ طبق مواد قانونی اولویت حضانت اطفال پسر و دختر تا پیش از هفت سالگی با مادر و پس از آن با پدر می باشد.