ایران و آمریکا برای توافق تحت فشار قرار دارند

به گزارش 24 آنلاین، طهمورث غلامی در پاسخ به سوالی در این باب و رویکرد احتمالی ترامپ در ارتباط با ایران گفت: عصر دوم ریاست ترامپ به سه دوره کوتاه‌مدت، میان ‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود. به باور من در مرحله کوتاه‌مدت، یعنی در فاصله سی یا چهل روزه، او به سمت اعمال سیاست موسوم به فشار حداکثری نمی‌رود و مواضع تندی را علیه جمهوری اسلامی ایران اتخاذ نخواهد کرد. به باور غلامی در ایالات متحده، این نگرش وجود دارد که به محض ورود ترامپ به کاخ سفید، سیاست فشار حداکثری مجددا اعمال خواهد شد و تحریم‌ها تشدید می‌شود تا ایران در وضعیتی ضعیف به میز مذاکره بیاید. مشخصا گروه اتحاد علیه برنامه هسته‌ای یک برنامه صد روزه تحویل کاخ سفید داده است که در صد روز ابتدایی ایران تحت فشار قرار گیرد اما به باور من در سی یا چهل روز ابتدایی ترامپ چنین عملکردی نخواهد داشت که البته که نشانه حسن نیست. بلکه در این بازه زمانی واشنگتن صبر خواهد کرد و گزینه مذاکره را به دقت بررسی می‌کند.

غلامی ادامه داد: اگر در این مذاکراتی که مطمئنا دو دور بیشتر طول نخواهد کشید، روشن شود که امکان توافق بین تهران و واشنگتن وجود دارد، در آن صورت احتمالا ترامپ وارد فاز میان‌‌مدت خواهد شد و رایزنی‌ها انجام می‌شود. اما اگر مشخص شود که احتمال گفت‌وگو و توافق وجود ندارد، طبیعتا باید منتظر اعلام سیاست جدیدی از سوی ایالات متحده باشیم.

این کارشناس مسائل آمریکا در پاسخ به سوالی در این رابطه که چه ارزیابی از رویکرد فشار حداکثری ترامپ در کوتاه‌مدت دارد، گفت: اول اینکه باید توجه داشته باشیم با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره با آمریکا اعلام آمادگی کرده، نیازی به اعمال فشار نیست تا ایران بپذیرد به پای میز مذاکره بیاید. گروهی در آمریکا به خوبی می‌‌دانند که اگر سیاست فشار حداکثری از همان روز ابتدایی علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شود، دیگر متوقف نخواهد شد و تمام چهار سال را در بر خواهد گرفت. به نظر می‌‌رسد ترامپ به این موضوع آگاهی دارد.

به باور غلامی تقریبا از بیستم بهمن تا اوایل اسفند، دور اول مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا صورت بگیرد. در این دور، قطعا دو‌طرف خواسته‌‌های خود را مطرح خواهند کرد. احتمالا اولین خواسته آمریکا حول مسائل هسته‌ای خواهد بود که برخی از این خواسته‌ها سیاسی و برخی فنی هستند. از جمله میزان غنی‌‌سازی، نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و مباحث مربوط به تحقیقات و توسعه.

غلامی در ادامه گفت‌وگوی خود گفت: یکی از دغدغه‌های مهم آمریکایی‌ها، که در جلسه رای اعتماد مارکو روبیو در سنا نیز مطرح شد این است که جمهوری اسلامی ایران مجددا گروه‌هایی را که در سطح منطقه از آنها حمایت می‌کند، تقویت نکند. جمهوری‌خواهان همیشه به دموکرات‌ها انتقاد کرده‌اند که پول‌های حاصل از برجام برای بی‌ ثبات کردن منطقه استفاده شده است. لذا یکی از مهم‌ترین موضوعات در این حوزه این است که آمریکایی‌ها خواهان این هستند که جمهوری اسلامی ایران حمایت گروه‌‌هایی مانند حماس و حزب‌الله و تحولات داخلی سوریه را متوقف کنند. به باور این کارشناس مسائل آمریکا این مساله بسیار پیچیده‌تر از مباحث هسته‌ای خواهد بود، چرا که بحث هسته‌ای یک موضوع فنی است و انعطاف‌‌پذیری بیشتری را می‌‌پذیرد. اما در مباحث منطقه‌ای بر اساس اظهارات روبیو آنها مطمئنا تضمین‌هایی را می‌خواهند که مجددا گروه‌های مورد نظر آنها در منطقه فعال نشوند.

غلامی در ادامه به اعتماد گفت که یکی از مزیت‌های ترامپ نسبت به دموکرات‌ها برای جمهوری اسلامی این است که او شخصیت ایدئولوژیکی ندارد؛ یعنی به دنبال دغدغه‌‌هایی مانند حقوق بشر، حقوق زنان و فضای باز سیاسی و مباحثی از این دست نیست. در دور نخست، مایک پمپئو این مباحث را مطرح کرد، اما در دور دوم، تاکنون این موضوعات در صحبت‌های ترامپ و حتی تیم او جایگاهی نداشته است. برخی از مشاوران او موضوعاتی را مطرح کرده‌اند، اما شخص او که چهره اصلی و تعیین ‌کننده است، به این مسائل ورود نکرده است. لذا تصور می‌کنم که موضوعات منطقه‌‌ای و بحث برنامه هسته‌ای، دو خواسته اصلی آمریکایی‌‌ها در مورد ایران باشد.

این کارشناس مسائل آمریکا در پاسخ به این سوال که فارغ از تعیین رویکرد ترامپ به تهران چه گزاره‌هایی ممکن است بر سیاست‌های احتمالی دو طرف تاثیرگذار باشد گفت: ایران و آمریکا، هر کدام از جهت‌هایی تحت فشار قرار دارند. آمریکا از این جهت تحت فشار است که فعالیت‌های هسته‌ای ایران نسبت به چهار سال پیش توسعه پیدا کرده و به نقل از رسانه‌های آمریکایی ترامپ خود نیز مدعی شده نگران است که در دولت دوم او ایران به سمت بمب اتم حرکت کند. لذا توسعه فعالیت‌‌های هسته‌ای ایران باعث می‌شود که دولت آمریکا تحت فشار قرار گیرد و ناگزیر به انعطاف بیشتری در مذاکرات شود. به باور غلامی از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران نیز تحت فشارهایی از جمله دوره زمانی فعال‌سازی مکانیسم ماشه قرار دارد. به این معنا که اگر تا اواخر خرداد نتوانیم با غرب به توافق برسیم، مطمئنا باید منتظر فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه شورای امنیت به سازمان ملل باشیم.

غلامی در ادامه تاکید کرد در هر صورت هر دو طرف تحت فشار هستند تا هر چه سریع‌تر به سمت توافق حرکت کنند، هرچند که میزان این فشار برابر نیست. تنها فشاری که اکنون آمریکا متحمل شده صرفا ناشی از فعالیت‌‌های هسته‌ای ایران و انحراف آن از مسیر صلح‌‌آمیز است. اما ایران در کنار اینکه فشار فعال‌سازی احتمالی مکانیزم ماشه را احساس می‌کند با فشارهای دیگری مانند احتمال بازگشت سیاست موسوم به فشار حداکثری و تحریم‌های ناشی از آن، و همچنین تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی که می‌‌تواند به دنبال داشته باشد، مواجه است. به نظر می‌رسد این شرایط دو طرف را مجبور می‌کند که در مسیر مذاکره و گفت‌وگو حرکت کنند، اما همچنان این به معنای حصول نتیجه قطعی نیست.

این کارشناس مسائل آمریکا در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه در صورت عدم حصول توافقی برای آغاز رایزنی‌ها و ازسرگیری رویکرد فشار حداکثری چه چشم‌اندازی قابل تصور است گفت: مطمئنا در دور نخست گفت‌وگوها، آمریکایی‌ها خواسته‌های خود را مطرح خواهند کرد و سپس هر دو طرف به پایتخت‌های خود باز خواهند گشت تا این خواسته‌ها را با مقامات عالی کشور در میان بگذارند. دور دوم گفت‌وگوها است که نتایج را ارایه خواهد کرد. طبیعتا اگر در آن مرحله چشم‌انداز ترسیم ‌شود اینکه امکان توافق و سازش میان دو طرف وجود دارد، باید انتظار گفت‌وگوها در ماه‌‌های اسفند و فروردین و در نهایت اردیبهشت را داشته باشیم که ممکن است به توافقی منجر شود.

به باور غلامی اما اگر گفت‌وگوها بی‌نتیجه بماند احتمال توافق کم‌رنگ خواهد بود، طبیعی است که باید از اسفندماه سال جاری شاهد احیای سیاست فشار حداکثری از سوی آمریکا و همچنین احیای مباحثی مانند توسل به مکانیسم ماشه از سمت اروپا باشیم. در این صورت، واکنش جمهوری اسلامی ایران به این دو اقدام یعنی فشار حداکثری و فعال‌ سازی مکانیسم ماشه احتمالا این خواهد بود که فعالیت‌های هسته‌ای خود را توسعه می‌دهد و این موضوع می‌تواند منجر به این شود که تنش میان طرفین شدت بگیرد. در این شرایط، نباید خوش‌بین بود که این تنش‌ها به سادگی متوقف خواهند شد. به‌طور تقریبی، در یک ماه آینده وضعیت این موضوع مشخص خواهد شد.