« اهداف سفر سرلشکر باقری به آنکارا » عنوان سرمقاله روزنامه وقایع اتفاقیه به قلم صادق ملکی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

کدام‌یک را باید باور کرد؟ باید از سفر مقام عالی نظامی ایرانی به آنکارا خشنود بود یا از دیوارکشی ترکیه در مرزهای ایران ناراضی بود؟ باید دیوارکشی را تأیید ایران‌هراسی تلقی کنیم یا سفر را شروع فروریختن دیوارهای بی‌اعتمادی بدانیم؟ این بازی صحنه سیاست است که ابهام را در آن همیشگی می‌نماید. نه دیوار، نقطه آخر و نه سفر نقطه آغاز تحولی بنیادین در روابط ایران و ترکیه است.

سرلشکر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در رأس یک هیأت نظامی بنابر دعوت حلوصی آکار همتای ترک او به آنکارا سفر کرد. گفت‌وگو و همکاری درباره تحولات منطقه، مبارزه با تروریسم، امنیت مرزهای مشترک و مذاکرات آستانه، مهم‌ترین محورهای سفر باقری در گفت‌وگو با مقام‌های سیاسی و نظامی ترکیه بود.

انجام این سفر اگرچه در دستور کار روابط بوده اما همزمانی تقریبی آن با شروع احداث دیوارهای مرزی توسط ترکیه محل تعمق است. در گذشته نیز ترکیه هر زمانی که در نظر داشت اقدامی را علیه ایران انجام دهد، در رویکردی محاسبه شده سعی می‌کرد تابلویی مثبت از روابط را به نمایش گذاشته و از واکنش‌های ایران جلوگیری کرده یا از دامنه منفی آن بکاهد.

رجوع به روند پرونده و نحوه استقرار سپر موشکی در ترکیه و اعلام هدف نبودن ایران توسط مقامات این کشور و اظهار هدف بودن ایران توسط دبیرکل ناتو و رئیس‌جمهوری وقت فرانسه، شاید بتواند راهنمای کسانی باشد که احتیاط کرده و از یک سفر مقام نظامی، تحلیلی راهبردی ارائه ندهند.

اخبار منتشرشده نشان می‌دهد که گفت‌وگو‌ها و توافقات سفر، بیشتر ماهیت نظامی و امنیتی داشته است. گزارشات دریافتی حاکی از آن است که جلوگیری و مقابله با تحرکات حزب کارگران کردستان، مذاکرات در مورد وضعیت کردهای سوریه، همه‌پرسی اقلیم، وضعیت عراق و سوریه، داعش، حشد‌الشعبی، افزایش ضریب امنیتی مرز‌ها و… ازجمله محورهای مذاکرات بوده است. برخی رسانه‌ها یکی از توافقات سفر را توافق دو کشور برای عملیات مشترک عنوان کرده‌اند.

باتوجه به ملاحظات مختلف، توافق درمورد عملیات‌های مشترک دور از ذهن بوده اما عملیات‌های همزمان چون مسبوق به سابقه است، می‌تواند جزء توافقات باشد. عملگرایی آنکارا در سیاست‌های اتخاذی، سیاست چندوجهی و رویکرد منافع‌محور در سال‌های اخیر سبب شده است ترکیه حتی در شرایط بحرانی بتواند تهدیدات را به فرصت تبدیل کند. حمایت ترکیه از داعش حتی برای متحدان غربی این کشور نیز امری روشن بود اما ضرورت‌های ناشی از شرایط عامل تغییر سیاست‌های آنکارا به گونه‌ای شد که درحال‌حاضر ترکیه ظاهرا در صف اول مبارزه با داعش قرار گرفته است.

در هر توافق سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی با ترکیه باید توجه شود که آنکارا تنها و تنها، ملاحظات خود را داشته و در بسیاری از اوقات این ملاحظات در راستای ملاحظات کلان غرب است؛ لذا باتوجه به شرایط متغیر و در حال گذر منطقه و تحولات سیال سیاسی پیش‌رو، نگاه کارشناسانه به توافقات و تعمق در تبعات آن، برای تهران امری الزامی است. نباید حال را دید و با آن به تصمیم‌سازی رسید.

تغییر شرایط منطقه، ایران، ترکیه، نظام بین‌الملل، ملاحظات و سیاست‌های دو کشور درباره بسیاری از موضوعات متفاوت و بعضا چون عراق و سوریه در تضاد با یگدیگر است. سیاست‌های نظامی و امنیتی کشور‌ها، حاصل تصمیمات آنی نبوده و توافقات مقطعی می‌تواند به سیاست‌های بلندمدت کشور‌ها آسیب جدی وارد کند. ترکیه دیروز اعلام استقلال دولت در شمال عراق را عامل جنگ می‌دانست و امروز از این سیاست فرسنگ‌ها فاصله گرفته است.

تحلیل و درک سیاست‌ها و رویکردهای کشور‌ها ازجمله ترکیه، حاصل تحولات سیال گذرا نبوده و باید در هر تحلیلی به درک راهبردی از جایگاه کشور‌ها در نظام بین‌الملل، منطقه و شرایط داخلی و از همه مهم‌تر نگاه آن به ایران، توجه ویژه داشت.

سفر مقام عالی نظامی ایران در این سطح به ترکیه پس از انقلاب مهم است اما نباید از آن به تغییر راهبردی رویکرد‌ها رسید. ترکیه عضو ناتو و مورد حمایت سرمایه جهانی، اگرچه امروز دچار مشکل با اروپا و آمریکا شده است اما این مشکلات از نوع مشکلات ایران با غرب نبوده و گذرا و تاکتیکی است.

ترکیه هیچگاه وارد ریسک تخریب روابط خود با غرب به بهای نزدیکی با ایران نخواهد شد؛ البته مانور روی روابط ایران، می‌تواند ضمن تأمین منافع ترکیه در ارتباط با ایران، به اتخاذ امتیازات منجر شده و قدرت چانه‌زنی برای آنکارا در مذاکرات را افزایش دهد.